سازمان مردم نهاد هما

1. همگان حق دارند آزادانه در زندگی‏ فرهنگی جامعه مشارکت داشته باشند، از فعالیت‏های آن لذت ببرند و در منافع‏ پیشرفت‏ های علمی سهیم شوند.
2. هر کس حق دارد از حمایت منافع معنوی و مادی آثارعلمی، فرهنگی یا هنری خود برخوردار شود.

“هر کس به عنوان عضو اجتماع، حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است به وسیله‏ مساعی ملی و همکاری بین‌‏المللی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمه‏ی مقام و نمو آزادانه‏ی شخصیت اوست با رعایت تشکیلات و منابع هر کشور به دست آورد.”

۱. قوانین حمایتی

این قوانین و مقررات جهت ایجاد شرایط مناسب برای گسترش فعالیت‌های اجتماعی و حمایت از شهروندان وضع شده است.

مثل اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی که مقرر داشته است: «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد…..آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح و تسهیل و تعلیم آموزش عالی»

۲. قوانین و مقررات پیشگیرانه

قوانین و مقرراتی که توسط مقام صالح وضع شده است و هدف آن پیشگیری از وقوع جرائم یا تخلفات و یا ممنوعیت انجام برخی از فعالیت‌ها و یا اقدامات در جامعه است.

به عنوان مثال ‌قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل، مصوب ۱۳۷۳ که در راستای حفاظت از حقوق شهروندان در برخورداری از فرصت های شغلی است.

۳.قوانین تنبیهی

فعالیت‌های اجتماعی در شهر اقتضائات خاصی دارد و به جهت احتمال بروز حوادث و وقایع مختلف، مقررات خاصی برای کنترل این حوادث وضع شده است. «قانون مجازات اسلامی» از اصلی‌ترین قانون در این زمینه است.
حقوق شهروندی، حقوقی یستند که در صدد تأسیس و یا ایجاد آنها باشیم، بلکه همان حقوق ثابت نزد انسان‏ هايي شناخته مي‏شود كه عنوان شهروند را با خود دارند.

دوم: تکلیف

تکلیف یک رکن مهم نظریه‏ کلاسیک شهروندی است، این تکلیف هم مربوط به دولت است به‏ عنوان نماد قدرت، و هم مربوط به اجتماع است که از شهروندان تشکیل یافته است. از آن‏جا که دولت، حقوق شهروندی را حفظ و تأمین خواهد نمود؛ و قانون اساسی نیز کارکردی در جهت برقراری توازن میان قدرت هیأت حاکم و حقوق و آزادی‏ های اساسی شهروندان دارد، بنابراین می‏توان حقوق شهروندی را تکالیف و وظایف دولت در برابر اعضایش نامید. در قوانین اساسی این تکالیف و محدودیت‏ ها ممکن است به شکل واضح، با ذکر عباراتی چون “دولت موظف است…” مشخص شود.

تکالیف شهروندان را نیز می‏توان به رسمی و غیر رسمی تقسیم کرد. وظایفی چون خدمت وظیفه‏ سربازی، پرداخت مالیات و آموزش اجباری را از تکالیف رسمی یک شهروند می‏دانند. اما مواردی چون شهروند خوب بودن، مسئول بودن، شهروند مطیع قانون بودن، رأی دادن، مشارکت در جامعه‏ مدنی و… از تکالیف غیر رسمی محسوب می‏شوند.

اول: عضویت و وضعیت

عضویت شاید گسترده‏ ترین و عام‏ترین رکن شهروندی باشد. شهروند بودن به‏ معنای عضو یک جامعه‌‏ی سیاسی  بودن است شهروندی پاره ‏ای از حقوق و مزایا و مجموعه تکالیف و مسئولیت ‏ها و نیز مشارکت را به‎‏دنبال دارد. در دولت ملی مدرن، عضویت رسمی شهروند معمولاً بر اساس جنس، وضعیت شغلی و اعتقادات مذهبی محدود می‏گردد. اما تبعیض بر مبنای قومیت و کشور مبدأ امر متداولی‏ست.

برخی از ویژگی‏های خاص شهروندی به‏ عنوان وضعیت هم می‏تواند با واژه‏ی مصطلح “وضعیت” مطرح شود.

شهروندی مدرن، شکلی از شهروندی وضعیت و شأن محور است. این وضعیت نه قابل تحصیل و نه به صورت اختیاری قابل کسب است، این وضعیت مبتنی بر محل تولد یا یا وضعیت شهروند و تابعیت والدین است. ازین‏رو وضعیت حقوقی به فردی اشاره دارد که دولت او را به‏ عنوان شهروند می‏شناسد و مبنای رسمی حقوق و مسئولیت آن فرد در رابطه با دولت می‏باشد.

در این خصوص، ملیت/ تابعیت به عنوان یک خط فاصل بین شهروند و بیگانه مطرح می‏گردد. این دولت است که در مورد فرآیند اعطای تابعیت تصمیم می‏گیرد. رابطه با یک جامعه‏ی سیاسی، شرط ضروری شهروندی و وفاداری به دولت امر مهمی است.

🆔@shahrvandi_homa

نقش مشارکت شهروندان در حفظ حقوق شهروندی چیست؟

گذشتگان می‌گفتند «حق گرفتنی است، نه دادنی.» بر این اساس، اگر شهروندان برای دفاع از حقوق شهروندی خود، از آن حقوق آگاهی داشته باشند و بر رسیدن به حقوق شهروندی خود پافشاری کنند، دولت چه در معنی قوه مجریه و چه در معنی حاکمیت، ناچار به تمکین و انجام دادن توقعات شهروندان می‌شود، ولی اگر شهروندان در حفظ حقوق شهروندی خود و کسب آگاهی درباره این حقوق کوتاهی انجام دهند، دولت هم در این زمینه دچار قصور و تقصیر می‌شود. بنابراین، نقش شهروندان در حفظ و صیانت از حقوق شهروندی یک امر ضروری است.

🆔@shahrvandi_homa

شهروندان می‌توانند در مباحثی چون کاهش جرایم، بازسازی و تامین مسکن، آموزش و فرهنگ‌سازی حقوق شهروندی و حفظ و رعایت بهداشت و نظافت پیرامون شهری خود و حل و فصل بعضی مسائل اجتماعی دیگر مؤثر باشند. در ضمن، با راه‌های گوناگونی همچون مراجعه به دادگاه و مراجع قضایی نیز می‌توانند با مشکلات و معضلات اجتماعی برخورد کنند.

🆔@shahrvandi_homa

یک شهروند زمانی می‌تواند در بهبود بخشیدن کیفیت زندگی شهری خود مفید باشد که از حقوق شهروندی خود اطلاع داشته باشد تا در ارائه داوطلبانه خدمات عمومی ایفای نقش کند و با آموزش حقوق شهروندی به دیگران به شکل‌گیری اجتماعات فعال و توانمند کمک کند. شهروندان فقط تا زمانی که از حقوق شهروندی خود آگاهی داشته باشند می‌توانند افرادی را که در پی نقض قوانین شهری و حقوق شهروندی هستند، به رعایت حقوق شهروندی و قوانین شهری وادار کنند.

🆔@shahrvandi_homa

هر شهروندی مجموعه‌ای از حقوق و تکالیف دارد. تکالیف هر شخص به مسئولیت‌های شهروندی او مرتبط می‌شود. این مسئولیت‌ها و تکالیف در جنبه‌های گوناگونی می‌تواند مصونیت داشته باشد. بخشی از تکالیف، تکالیف فردی هستند و به خود فرد ارتباط پیدا می‌کند، مانند حفظ نظافت محیط پیرامون و‌ رعایت قوانین شهری. بخشی دیگر هم به تکالیف اجتماعی افراد مربوط است، یعنی چون یک فرد در یک کشور زندگی می‌کند، نسبت به جامعه پیرامونی خودش طبق مسئولیت‌ها و تکالیفی که برعهده دارد باید عمل کند و باید به گونه‌ای باشد که دچار نقض اجتماعی نشود. این مسئولیت‌ها شامل کمک به افراد نیازمند و سالمندان، رعایت حقوق شهروندی و رعایت عدالت اجتماعی می‌شود.

🆔@shahrvandi_homa

مسئولیت اجتماعی از پژوهش های اخلاق کسب و کار می باشد که به نقش و عملکرد شرکتها در اجتماع می پردازد. مسئولیت اجتماعی مجموعه ای از تعهدات و وظایف است که شرکت می بایست در جهت حفظ ، مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند ، انجام دهد.

در تعریفی واضح تر این گونه نیز می توان بیان کرد که مسئولیت اجتماعی فعالیت هایی است که پیش برنده سود و منفعت اجتماعی بوده و فراتر از منافع سازمان و آن چیزی است که قانون بایسته داشته است .

مطالبه و درخواست از سازمان ها برای رفتار و عملی مسئولانه در قبال جامعه ، موضوعی است که امروزه و با توجه به گسترش روزافزون اثرگذاری آن ها بر یعنی اقتصاد، جامعه و محیط زیست، در دهه های پایانی قرن بیستم شدت گرفته و منجر به این شده که مفهومی تحت عنوان مسئولیت اجتماعی سازمانها یا CSR در دنیای مدیریت ظهور پیدا کند . بر خلاف نگاه سنتی به مدیریت و کسب و کار، سازمان ها دیگر فقط در مقابل سهامداران شان مسئول نبوده و نباید فقط به افزایش سود کوتاه مدت سهامداران خود بیاندیشند. بدین ترتیب انتظار می رود سازمان ها که در ارتباط با ذینفعان دیگری نیز هستند ، خواسته های مشروع آن ها را هم مورد لحاظ قرار دهند.

🆔@shahrvandi_homa

توضیح دادن مفهوم شهروندی و تعریف حقوق شهروندی کار آسانی نیست زیرا هر کشوری شهروندان خود را طبق قانون اساسی‌اش تعریف می‌کند و قانون اساسی کشورهای مختلف، پایه و اساس بسیار متفاوتی دارد. علاوه بر این، مفهوم شهروندی می‌تواند از زوایای مختلفی از جمله دیدگاه تاریخی، فلسفی، حقوقی و جامعه‌شناختی بررسی شود.

مفهوم شهروندی را می‌توان به این شکل تعریف کرد: «شهروندی رابطه‌ای بین فرد و حکومت است که در آن فرد به کشورش اعلام وفاداری می‌کند و در عوض حق محافظت شدن و امنیت دارد». شهروندی به معنی به دست آوردن آزادی‌هایی در قبال انجام مسئولیت‌های مشخص است.

شهروندان حقوق، وظایف و مسئولیت‌های مشخصی دارند که وجه تمایز بین آن‌ها و افراد خارجی است. افراد خارجی شامل تعریف حقوق شهروندی نمی‌شوند و همان‌طور که از مزایای آن بهره‌مند نمی‌شوند، وظیفه انجام مسئولیت‌های آن را نیز ندارند. معمولا حقوق سیاسی مانند حق رای دادن یا فعالیت سیاسی ذیل تعریف حقوق شهروندی شمرده می‌شوند. در عوض، وفاداری، پرداخت مالیات و خدمت نظامی (معمولا در قالب خدمت سربازی) جزو وظایف یک شهروند هستند.

یکی دیگر از راه‌های تعریف حقوق شهروندی این است که آن را شکلی از تابعیت ملی با امتیازات بیشتر توصیف می‌کنند. این تعریف گسترده‌تر نشان‌دهنده روابط خاصی بین فرد و حکومت است که لزوما به معنی حقوق سیاسی نیست اما رعایت حقوق شهروندی دیگر را تضمین می‌کند. تابعیت هم‌چنین نشان‌دهنده رابطه‌ای بین حکومت و موجوداتی بجز افراد است از جمله شرکت‌ها، کشتی‌ها و هواپیماها.

⚠️❗ کلمات می‌توانند سلاح باشند ❗⚠️

نقش کلمات را در اجتماع و زندگی روزمره خود دست کم نگیرید.

با احترام گذاشتن به حقوق شهروندی و مدنی یکدیگر دنیایی بدون نفرت و جنگ به ارمغان بیاورید.

یک نه محکم به نفرت بگویید.
.
.

🆔@shahrvandi_homa

پایگاه تحلیلی خبری آوای شهروند