حقوق بشر در جوامع مختلف
در بحث از حقوق بشر، اولین نکته ای که باید تذکر داد این است که افراد در
جوامع مختلفی
که زندگی می کنند تابع صلاحیت نظامهای حقوقی گوناگونی هستند
که بر روابط اجتماعی آنان
حکومت کرده و حقوق و تکالیف آنان را معین می
نماید. به عبارت دیگر افراد انسانی
از حقوق متنوعی در زمینه های گوناگون
برخوردارند:
از حقوق شخصی گرفته تا حقوق خانوادگی، حقوق مدنی و غیره. کدام دسته از
این حقوق
به مرتبه و منزلت حقوق بشر ارتقاء می یابد؟
آیا همه این حقوق جزء
حقوق بشر قلمداد می شود؟ قطعا چنین نیست، زیرا بطور مثال
حق فسخ بیع که به
عللی به طرفهای عقد داده شده، جزء حقوق بشر محسوب نمی شود.
بنابراین ملاک و
معیار این که یک حق در زمره حقوق بشر جای بگیرد، کدام است؟
پاسخ ساده ای که به این سؤال می توان داد این است که حقوق بشر آن دسته
ازحقوقی است
که انسان بدلیل انسان بودن وفارغ ازاوضاع و احوال متغیر
اجتماعی یا میزان قابلیت و
صلاحیت فردی او،از آن برخوردار است.دراین پاسخ
فرض براین نهاده شده که یک سلسله
هنجارها،اصول و حقوقی وجوددارد که جنبه
جهان شمول دارد وبرای تمام افراد انسانی درجوامع
مختلف قابل اعمال است
چراکه همه افراد به جهت انسان بودن دارای حقوقی هستند
که هیچ جامعه یا
دولتی نمی تواند آنها را انکار کند.به همین دلیل درتعریف حقوق بشر گفته
اند:
«حقوق بشر به معنای امتیازاتی کلی است که هر فرد انسانی طبعا دارای آن
است.»
این تعریف مشکلی راحل نمی کند بلکه بردامنه ابهامات می افزاید.
مثلا: کدام حقوق، ذاتی انسان است و چه کسی آنها را مشخص می کند؟
از این
گذشته آیا می توان انسان را بصورتی انتزاعی و مستقل از جامعه ای که به آن
تعلق دارد
و اوضاع و احوال اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیستگاه وی، دارای
حقوق دانست؟
